توکن سوزی چیست و چه کاربردی دارد؟

اگر در بازار ارز دیجیتال فعالیت داشته باشید حتما اصطلاح توکن سوزی یا سوزاندن توکن را شنیده اید. توکن سوزی به معنای حذف دائمی کوین های موجود در شبکه ارز دیجیتال است. این اقدام بسیار هدفمند و ساده است و توسط خالق کوین و به منظور حذف کوین در گردش انجام می گیرد.

در دنیای ارزهای فیات (ارزهایی که امروزه از آنها استفاده میکنیم، مثل دلار، یورو و ...) معمولا برای جلوگیری از تورم، چاپ پول محدودیت هایی دارد و به همین پول در دسترس مردم و دولت ها از مقداری بالاتر نمی رود. اما در دنیای رمزارزها به دلیل نحوه کار ماینرها، کنترل میزان استخراج یک کوین یا توکن توسط ماینرها کار سختی است و در نتیجه نمی توان همانند ارزهای فیات، در مرحله اولیه استخراج کنترل تعداد کوین‌های در دسترس را انجام داد. بنابراین شرکت های عرضه کننده ارزهای دیجیتال از فرایند «توکن سوزی» در مراحل پس از استخراج استفاده می کنند، تا با حذف تعدادی از توکن های در دسترس، بر روی عرضه کل آن توکن کنترل داشته باشند. 

دلایل سوزاندن توکن چیست؟

دلایل مختلفی برای این کار وجود دارد و اهداف خاصی در این خصوص دنبال می شود که در ادامه بیشتر به آن آشنا می کنیم:

افزایش ارزش ارز دیجیتال:

بازار ارز دیجیتال نیز مانند هر بازار سرمایه گذاری دیگر از اصول اولیه اقتصاد پیروی می کند و با توجه به عرضه و تقاضا قیمت را مشخص می کند. کم بود یک منبع یک مفهوم برای مشخص شدن قیمت یک دارایی است و افزایش آن باعث ایجاد تورم در بازار می شود. به همین دلیل برای کاهش تورم در بازار ارز دیجیتال یک مقدار مشخص به عنوان حداکثر تعیین می شود و تعداد ارز نمی تواند از آن حد فراتر رود. به عنوان مثال برای بیت کوین حد مشخصی تعیین شده است که تنها تا 21 میلیون سکه قابل عرضه می باشد، همین موضوع باعث کاهش تورم وافزایش قیمت این کوین شده است. در مورد بعضی آلت کوین ها تعداد مشخصی برای عرضه در نظر گرفته نشده است و با سوزاند توکن عمل مشابه را برای کنترل تورم و افزایش قیمت دارد. این یک روش موثر برای بهبود و یا تثبیت ارز می باشد.

مکانیزم اجماع:

میدانیم که شبکه های بلاکچین از سیستم غیرمتمرکز برای اداره خود استفاده می کنند. اما اصطلاح غیر متمرکز به چه معنی است؟ در سیستم های متمرکزی مثل بانک های عادی که روزمره از آنها استفاده می کنیم، یک مدیریت مرکزی وجود دارد و مسئولیت همه تصمیمات و اتفاقاتی که در بانک می افتد، بر عهده همان مدیریت مرکزی می باشد. این یعنی میزان چاپ پول، زمان های چاپ پول، عرضه پول به بازار، سیاست های بهبود اقتصاد بانک و ... همگی توسط مدیریت مرکزی بانک تصمیم گیری می شوند و در ادامه به اطلاع لایه های بعدی (معاونان، روسای هر شعبه و بخش) این سیستم متمرکز می رسند. 

اما در سیستم های متمرکزی مثل شبکه بلاکچین، تمام سعی بر این است که مدیریت مرکزی حذف شود و دارندگان ارزها و ماینرها بتوانند در مورد ارزها و اتفاقاتی که درون شبکه میفتد، تصمیم گیری کنند. به این شکل هم کسانی که ارز خاصی را هولد یا استیک می کنند و هم کسانی که آن ارز را استخراج می کنند، می توانند در تصمیم گیری ها نقش داشته باشند و به این طریق افرادی از سراسر جهان می توانند یک ارز را مدیریت کنند. 

برای اجرای این سیستم غیر متمرکز در شبکه های بلاکچین از مکانیزم های اجماع استفاده می شود. مکانیزم های اجماع روشی است که در آن، از همه افراد فعال در شبکه که ممکن است اصلا همدیگر را نشناسند، برای تصمیم گیری استفاده می شود. درواقع مکانیزم اجماع مجموعه از قوانین و سازوکارهایی در مورد یک موضوع مربوط به یک ارز می باشد، که افراد مختلف فعال در شبکه آن ارز باید در مورد آن به توافق برسند. 

احتمالا اصطلاحاتی مثل Proof of Work (اثبات کار) و یا Proof of Stake (اثبات سهام) را شنیده باشید. این‌ها درواقع مکانیزم های اجماعی هستند که کارها و تراکنش های انجام شده توسط افراد در شبکه و همچنین میزان ذخیره و نگهداری ارز توسط افراد را کنترل می کنند. علاوه بر این دو مورد، اصطلاح proof of burning یا اثبات سوزاندن نیز در مورد توکن سوزی وجود دارد. در این مکانیزم اجماع، ماینرها و افراد فعال در یک شبکه، در مورد الگو و میزان سوزاندن توکن ها به توافق می رسند و در ادامه موظند که آن را اجرا کنند. برای مثال وقتی در مکانیزم اجماع مشخص می شود که باید هر سال یک میلیارد توکن سوزانده شود، این یک میلیارد توکن بین ماینرها در سراسر جهان تقسیم می شود و هرکدام بسته به ظرفیت خود، موظند که تعدادی از توکن های را بسوزانند تا در مجموع یک میلیارد توکن سوزانده شود. 

محافظت در برابر اسپم ها:

توکن سوزی در شبکه رمز ارز ها باعث ایجاد مکانیسم امنیتی و محافظتی در برابر حملات DDOS می شود و از افزایش اسپم در شبکه جلوگیری می کند و مانع ایجاد تراکنش های اسپم می شود. اما چگونه؟ بسیاری از شبکه های بلاکچین، کارمزدهای خود را از طریق توکن سوزی دریافت می کنند. این یعنی در هر تراکنشی که توسط کاربران انجام میگیرد، بخش کوچکی از آن تراکنش، سوزانده خواهد شد. به این ترتیب در هر تراکنش، مقدار کمی توکن سوزانده می شود و در مجموع تراکنش ها، توکن سوزی در ابعاد بزرگ صورت می گیرد. این مکانیسم باعث می شود که هزینه انجام تراکنش ها نسبتا بالا باشد، در نتیجه این موضوع برای اسپمرها صرفه ندارد و تراکنش های اسپم کمتری در شبکه رخ می دهد. 

تعهد طولانی مدت نسبت به پروژه:

سوزاندن توکن یک فرآیند مثبت به عنوان یک سیگنال ارز دیجیتال از طرف توسعه دهندگان برای سرمایه گذاران می توان در نظر گرفت و بسیاری از مشکلات را می توان در کنار بالابردن ارزش ارز بر طرف کرد و باعث افزایش ارزش تولید شد. 

سوزاندن توکن به چه نحوی انجام می شود؟

روش های مختلفی برای این روند انجام می شود که با یکدیگر متفاوت هستند ولی هدف هر کدام کاهش توکن در شبکه است.

درحقیقت توکن ها از بین نمی روند بلکه از دسترس خارج می شوند و نمی توان از آن ها استفاده کرد.

روش های متفاوتی برای از بین بردن توکن وجود دارد که با توجه بازدهی پروژه از روش های مختلفی می توان استفاده کرد. در بعضی پروژه ها در پایان عرضه اولیه ، توکن هایی که فروخته نشده سوزانده می شود. برخی هر چند وقت یکبار توکن ها را در فواصل زمانی و حجم مشخص می سوزانند. به عنوان مثال صرافی بایننس هر سه ماه 100 میلیون توکن BNB را می سوزاند البته این حجم هر سال با توجه به معاملات انجام گرفته تغییر می کند. برخی دیگر مثل ریپل توکن ها را به صورت تدریجی و با هر تراکنش می سوزانند.

چه اتفاقی برای توکن های سوخته شده میفتد؟

شاید کلمه «توکن سوزی» چندان برای این فرایند مناسب نباشد. چرا که کوین های استخراج شده، هیچگاه از بین نمی روند و روشی برای از بین بردن همیشگی آنها وجود ندارد. در فرایند توکن سوزی، این کوین ها صرفا از دسترس خارج می شوند. به این معنی که این کوین ها به صورت غیرقابل برگشت به یک آدرس که به آدرس «خورنده» یا Eater Address معروف است، منتقل می شوند. این آدرس ها Private Key یا کلید خصوصی ندارند. و همانطور که میدانید، یک آدرس بدون Private Key عملا از دسترس خارج است و نمی توان از آن برداشت کرد. در جهت فرایندهای اثبات سوزاندن توکن ها، شبکه های بلاکچین موظف هستند که این آدرس های خورنده را در اختیار عموم قرار بدهند و مردم می توانند تراکنش های این آدرس ها را چک کنند تا از اینکه توکن سوزی حتما انجام شده است، اطمینان پیدا کنند. برای مثال در عکس زیر یکی از آدرس های خورنده بیت کوین را مشاهده می کنید که تا کنون 13 بیت کوین به آن منتقل شده است. 

سوزاندن توکن برای دارندگان چه مزایایی دارد؟

توکن سوزی یک بازی دو سر برد است و سود زیادی نصیب پروژه ها می شود و دارندگان توکن نیز مزایای زیادی از این فرآیند کسب می کنند. این مکانیزم هم برای توسعه دهندگان وهم سرمایه گذاران مزایای بسیار خوبی به همراه دارد. یکی از مهم ترین مزایایی که این روش دارد باعث اثبات ارزش و مهار تورم می شود و این مسئله باعث می شود تا سرمایه گذاران ارزهای خود را نگهداری کنند. این کار باعث حس اطمینان واعتبار به خصوص در مراحل اولیه توسه کوین می شود. سوزاندن توکن های فروخته نشده در عرضه اولیه باعث شفافیت بیشتر برای سرمایه گذران می شود. 

چرا شرکت ها توکن ها را می سوزانند؟

همان طور که در بالا نیز گفته شد سواندن توکن یک بازی دو سر سود است. شاید اگر شرکت ها توکن باقی مانده از فروش عرضخ اولیه را نگه دارند و در زمان های مشخص دیگر بفروشند به نفع آن ها باشد و در کوتاه مدت پول بیشتری نصیبشان شود ولی در بلند مدت به صورت بر عکس عمل می کند و همین مسئله آن ها را به فروش ترغیب می کند و همچنین  این کار علاوه بر کاهش تورم باعث افزایش ارزش هر توکن و کوین می شود و این خود راهی برای افزایش انگیزه در سرمایه گذاران است.

آیا همیشه می توان توکن سوزی را یک سیگنال خرید در نظر گرفت؟

این روزها فرایند توکن سوزی بسیار مورد توجه جامعه فعال در ارزهای دیجیتال قرار گرفته است و خبرهایی که پیرامون توکن سوزی یک ارز دیجیتال منتشر می شود، معمولا خبر خوبی محسوب می شوند و باعث رشد قیمتی آن ارز می شوند. اما باید به چند نکته توجه داشت:

اول اینکه باید توجه کنید، معمولا خود فرایند توکن سوزی باعث افزایش قیمت یک ارز دیجیتال نمی شود. بلکه این موج روانی حاصل از انتشار خبر توکن سوزی است که باعث افزایش سریع قیمت می شود. این موج روانی به دلیل اینکه توکن سوزی خبر خوبی شناخته می شود و همچنین باعث کمیاب شدن کوین ها و در نتیجه با ارزش شدن آن ارز دیجیتال می شود، شکل می گیرد. فرض کنید که مدیر یک ارز دیجیتال در تاریخ اول ماه ژانویه اعلام می کند که در تاریخ 30 ژانویه توکن سوزی آن ارز انجام می شود. از اول ژانویه یک موج مثبت خرید در بازار شکل می گیرد و تا روزهای قبل از توکن سوزی هم ادامه خواهد داشت و در نتیجه تا روزهای قبل از توکن سوزی رشد قابل توجهی در آن ارز دیده می شود. اما در روز توکن سوزی، به دلیل اینکه بسیاری از نوسانگیرها ارزهای خود را می فروشند، ممکن است حتی حرکت نزولی قیمت را هم شاهد باشیم!

نکته دوم هم اینکه شرکت ها امروزه می دانند که مردم خبر توکن سوزی را به عنوان یک خبر مهم و تاثیرگذار در نظر می گیرند. در نتیجه سعی می کنند که با انتشار این خبر، ارزش ارز دیجیتال تحت مالکیت خود را بالا ببرند. توجه کنید که ممکن است این خبرها واقعیت نداشته باشد و صرفا توسط آن شرکت برای تبلیغ پخش شده باشد. در نتیجه لازم است که قبل از اقدام به خرید و استفاده از این خبر به عنوان یک سیگنال خرید ارز دیجیتال به اطلاعات مکانیزم proof of burning آن شرکت مراجعه کنید و همانطور که قبلا توضیح دادیم، آدرس های خورنده آن را بررسی کنید. 

جمع بندی

در این مقاله به بررسی مفهوم توکن سوزی و هدف انجام آن پرداختیم. در این مقاله سعی شد تمام روش های توکن سوزی بررسی شود و اهمیت این کار برای شرکت ها و دارندگان بازگو شد. در صورتی که هر گونه سوال یا ابهامی در خصوص این موضوع برای شما ایجاد شده است می توانید از طریق کامنت سوال خود را با کارشناسان حرفه ای تیم بست مطرح کنید.